Chanzo cha uraibu

MIZIZI – CHANZO CHA NDANI CHA URAIBU

Mizizi ya mti inaelezwa kuwa ni “The Underlying Damage of Shame, Wounding and Division within the Individual”, yaani:

Aibu ya ndani, majeraha ya kihisia, na mgawanyiko wa nafsi ya mtu

Maana yake:

Mizizi hii inaonyesha kuwa uraibu hautokei tu kwa sababu mtu ana tamaa au tabia mbaya, bali kuna maumivu ya ndani ambayo hayajatibiwa:

Aibu ya maisha au makosa ya zamani

Majeraha ya kiroho au kihisia (mfano: unyanyasaji, kutupwa, au kupuuzwa utotoni)

Mgawanyiko wa ndani – mtu kutopatana na nafsi yake au kukosa utambulisho wa kweli

Hitimisho la sehemu hii:

Uraibu si tatizo la juu juu, ni dalili ya maumivu ya ndani ambayo hayajapewa nafasi ya kupona.

SHINA – NGAZO ZA URAIBU

Kutoka mizizi ya maumivu, huota shina kuu ambalo linaweza kugawanyika katika aina tatu kuu za uraibu:

Feeling Addictions (Uraibu wa Hisia)

Uraibu wa kurudia hisia fulani kwa nguvu bila udhibiti.

Mfano: Hasira, huzuni, hofu, chuki, wivu, hatia, uchungu

Mraibu anajikuta anarudia hali hizi ili kukimbia ukweli au kwa sababu hazijaponywa.

Thought Addictions (Uraibu wa Mawazo)

Kuwa na mitazamo au mitindo ya mawazo inayorudiwa isiyofaa.

Mfano: Mawazo ya woga, mawazo ya kushindwa, ukamilifu kupita kiasi, kufikiri kupita kiasi, kufikiria watu wengine wanakuchukia.

Mara nyingi huambatana na msongo wa mawazo na hufanya mtu atafute dawa au tabia fulani ya kujiokoa.

People Addictions (Uraibu wa Watu)

Utegemezi wa kupita kiasi kwa watu wengine ili kujihisi salama au kuthibitishwa.

Mfano: Mahusiano ya kimapenzi yasiyo na afya, utegemezi kwa mtu mmoja kwa kila uamuzi, au kushindwa kuishi bila kikundi fulani.

MATAWI – AINA ZA URAIBU

Kutoka kwenye hisia, mawazo, au mahusiano yasiyo na afya, huchipuka tabia za uraibu tunazoona nje. Matawi haya yamegawanyika katika makundi matatu:

Thought Addictions

Gambling (Kamari)

Buying/Spending (Kununua bila mpangilio)

Crime (Uhalifu)

Obsessional Thinking (Mawazo ya kulazimisha)

Perfectionism (Ukamilifu wa kulazimisha)

Fantasy (Kukimbilia ndoto au mawazo ya uongo)

Substance Addictions

Alcohol (Pombe)

Drugs (Madawa kama heroin, cocaine, nk.)

Glue, Nicotine, Caffeine, Food – uraibu wa vitu halali lakini vinapotumiwa kupita kiasi

People Addictions

Relationships (Uraibu wa mahusiano ya watu)

Love/Sex (Ngono au mapenzi ya kulazimisha)

Codependency (Kujifuta thamani kwa kumfurahisha mwingine)

Groups, Power, Violence – Kushiriki vikundi au vitendo vya fujo kwa lengo la kutimiza ukosefu wa ndani.

MATUNDA – MATOKEO YA URAIBU

Ingawa haya hayajaonyeshwa moja kwa moja kwenye picha, ni muhimu kuelewa kuwa matunda ya mti huu ni:

Magonjwa ya kimwili na kiakili

Migogoro ya kifamilia na kijamii

Kufukuzwa kazi au shule

Kunyanyapaliwa na jamii

Kujitenga kiroho na kupoteza mwelekeo wa maisha

MATUMIZI YA PICHA HII KATIKA MAFUNDISHO/TIBA

1. Kusaidia mraibu kuelewa chanzo cha uraibu wake: Badala ya kumhukumu kwa kile anachofanya, tunamwelekeza kutazama maumivu yake ya ndani.

2. Kufungua safari ya uponyaji: Kwa kuondoa mizizi (majeraha, aibu, nk.), matawi (uraibu wa nje) huanguka.

3. Kuunganisha tiba ya kimwili, kisaikolojia, kijamii, na kiroho.

4. Kujenga mazungumzo ya kina kwenye vikundi vya tiba (group therapy).

HITIMISHO

Picha ya The Addiction Tree ni somo la kina linalotufundisha kuwa uraibu ni mti unaoota kutokana na maumivu ya ndani, na kuponya uraibu ni lazima kuanza kutoka kwenye mizizi – si matawi tu. Ni kwa uponyaji wa ndani ndipo tabia ya nje inaweza kubadilika.